Χαρά, τρισύλλαβο ὄνομα λαμπρόηχο, τὸ Βραχώρι! κ᾿ ἐσὺ λαμπρή, τῆς Ρούμελης χαρά, δουλεύτρα κόρη, κι᾿ ἂν ἄλλο πῆρες, ὄνομα θαμμένο στὰ βιβλία, μ᾿ ἀρέσει τ᾿ ἀρματωλικὸ ὄνομά σου μὲ τοῦτο, καὶ ὁλοζώντανη, τὴ βλέπει ἡ φαντασία τὴ ζωγραφιά σου.
Κωνσταντίνος Χατζόπουλος - Ο Συμβολιστής Ποιητής και ο Ρεαλιστής Πεζογράφος.
Πειθαρχία στο νόημα της τέχνης είναι ο μεγάλος νόμος
Δημοσιεύτηκε 29/01/2011 και ώρα 22:29
Κωνσταντίνος Χατζόπουλος
Ο Κωνσταντίνος (Κώστας) Χατζόπουλος (1868 - 1920) ήταν μυθιστοριογράφος, ποιητής, διηγηματογράφος, μεταφραστής και δοκιμιογράφος, από τους πρωτοπόρους του δημοτικισμού και του σοσιαλισμού στην Ελλάδα.
ΦΩΤ.1 Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος στο Βαριεχόφεν της Βαυαρίας 1/8/1914 όπως είναι γραμμένο στο πίσω μέρος της φωτογραφίας και φαίνεται παραπάνω.
Γεννήθηκε στο Αγρίνιο το 1868, στο σχολαρχείο του οποίου φοίτησε. ΄Ηταν το πρώτο παιδί από τα πέντε - τρία αγόρια και δυο κορίτσια - του εμπόρου από το Βάλτο (Χαλκιόπουλο) Γιάννη Χατζόπουλου. Η μητέρα του, Θεοφανή Στάικου, ήταν μοναχοκόρη μιας από τις πλουσιότερες οικογένειες του Αγρινίου. Οι γονείς της ζήτησαν από το γαμπρό τους να πάρουν κοντά τους και να μεγαλώσουν το πρώτο παιδί τους, τον Κώστα. Ο Χατζόπουλος παρακολούθησε το γυμνάσιο στο Μεσολόγγι και στη συνέχεια φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επέστρεψε ως δικηγόρος στο Αγρίνιο. Έχοντας λύσει το βιοποριστικό του πρόβλημα, λόγω της μεγάλης κτηματικής περιουσίας, που κληρονόμησε από τους γονείς της μητέρας του, εγκατέλειψε το επάγγελμα πολύ σύντομα και αφιερώθηκε στη λογοτεχνία. Έτσι εγκαταστάθηκε και πάλι στην Αθήνα, όπου αναμίχθηκε ενεργά στην τότε πνευματική ζωή.
Το 1897 (τον βρίσκει στη σχολή εφέδρων αξιωματικών στην Κέρκυρα) πήρε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο. Η εμπειρία του από την κατάσταση του ελληνικού στρατού ήταν απογοητευτική και αυτό, μαζί με την ιδεολογική στροφή του, συνετέλεσε στην τελική απόρριψη της Μεγάλης Ιδέας, γεγονός που εξέφρασε στο διήγημά του Αντάρτης (1907), το οποίο αναφέρεται ακριβώς στον πόλεμο αυτό. Η ευθύνη όλης της συμφοράς βάραινε στα μάτια του όχι μόνο την πολιτική ηγεσία του τόπου αλλά και την πνευματική, αυτή προπάντων. Και πόσο σωστά είδε την ευθύνη της καθαρευουσιάνικης αυτής ηγεσίας που νόμιζε πως με τις μπουρμπουλήθρες της επιφανειακά αρχαιόπληκτης και παγερής ρητορικής της τα μνημόσυνα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και άλλες τέτοιες χαζομάρες θα πραγματοποιούσε την μεγάλη ιδέα
Εγκαταλείπει συγχρόνως και το Αγρίνιο, για να εγκατασταθεί στην Αθήνα, όπου εκδίδει, το έτος 1898 στο τυπογραφείο «της Νομικής», την «Τέχνη», το βραχύβιο αλλά τόσο σημαντικό για τις σύγχρονες τότε καλλιτεχνικές τάσεις και τον δημοτικισμό περιοδικό του, με το οποίο και με εκλεκτούς συνεργάτες, μάχεται στην πρώτη γραμμή, υπερασπίζοντας τον δημοτικισμό.
Το 1900 όμως διακόπτει την έκδοση της «Τέχνης» και αναχωρεί για σπουδές στην Γερμανία, όπου έρχεται σε επαφή με τα ιδεολογικά ρεύματα και τα κοινωνικά προβλήματα της Ευρώπης. Στη Δρέσδη θα συναντήσει (παρακολουθώντας όπερα Βάγκνερ) την μέλλουσα γυναίκα του, Σάννυ Χάγκμαν (Sanny Haggman), η οποία υπήρξε υποδειγματική σύζυγος. Εκεί ασπάστηκε και τον Μαρξισμό. Ήταν ο πρώτος μεταφραστής στα ελληνικά του Κομμουνιστικού Μανιφέστου, των Μαρξ και Ένγκελς, που δημοσιεύτηκε στον "Εργάτη" του Βόλου το 1908.
Επίσης, ίδρυσε στο Μόναχο τη "Σοσιαλιστική Δημοκρατική Ένωση". Τέλος, ίδρυσε στο Μόναχο και στο Βερολίνο "Αδελφάτα της Δημοτικής", όπου συγκεντρώνονταν Έλληνες και Γερμανοί διανοούμενοι που ενδιαφέρονταν για το ελληνικό γλωσσικό ζήτημα.
Ο Κωστής Παλαμάς, ένας από τους θαυμαστές του, ενθυμούμενος τα κοινά μαθητικά τους χρόνια στο Μεσολόγγι, γράφει: "...Τον αγναντεύω όξω από το σπίτι μου μαθητούδι, έφηβο, να προχωρεί στο δρόμο, φροντισμένο, κομψοντυμένο, στα κατάλευκα. Ύστερα από χρόνια βρεθήκαμε ανταμωμένοι στην Αθήνα. Εγώ πρεσβύτερος, κάπως ακουσμένος με τους στίχους μου, σκόρπιους εδώ κι εκεί. Ο Χατζόπουλος ήταν ένα έξυπνο παιδί, ζωηρό, ανυπόταχτο, διαχυτικό ή συμμαζεμένο, μα αξιαγάπητο, που μου κίνησε την προσοχή, μου ξύπνησε τη συμπάθεια. Και στο τέλος το θαυμασμό. Αργότερα γράφτηκε στο πανεπιστήμιο στα νομικά. Και πήρε το δίπλωμά του, κατόρθωμα για τους ανθρώπους του είδους του".(Από τον πρόλογο του Τάκη Αδάμου στη δεύτερη έκδοση του ηθογραφίας του Χατζόπουλου "Ο πύργος του Ακροποτάμου". Αθήνα 1987).
Σε αφιέρωμα του Ακαδημαϊκού Σπύρου Μελά για τον Κ. Χατζόπουλο στο περιοδικό « ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ» Τεύχος 102 Μάιος του 1952 αναφέρει……..Τι ήταν ο Χατζόπουλος; Τι αντιπροσωπεύει σαν πνευματική καταβολή στα νεοελληνικά γράμματα; Τι είναι το ποιητικό του έργο και τι το πεζογραφικό; Ποια η αξία του και ποιο το δίδαγμά του; Έχουν γραφεί πάρα πολλά γι’ αυτόν . Η κριτική όμως δεν μας έδωσε ως τα τώρα ξάστερες και άμεσες αποκρίσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα, όπως και στο γενικότερο πρόβλημα, που βάζει το έργο του….Θεωρώ τον Χατζόπουλο σημαντική προσωπικότητα που ανάλογη πολύ δύσκολα θα απαντήσει κανένας στα Ελληνικά γράμματα.
ο Κ. Ουράνης επισήμαινε την αξία του Χατζόπουλου: «Ήτο ένας από τους πρώτους λογίους, που έφεραν την πνευματικήν επανάστασιν εις τον τόπο μας, που ωρθώθηκαν κατά του σχολαστικισμού και της ρωμαντικής κοινολογίας και που εισήγαγαν εις αυτόν την πολιτισμένην σκέψιν και την νεωτέραν διανόησιν και διατύπωσιν. Ο Χατζόπουλος εστάθη (…) η πνευματική γέφυρα από την οποίαν το σύγχρονο ευρωπαϊκό πνεύμα επέρασεν διά να έλθει εις την Ελλάδα των δασκάλων και της λιμναζούσης σκέψεως».
Η εμπεριστατωμένη ιστορικοφιλολογική ανάλυση του Γιώργου Βελουδή καταδεικνύει ότι ο Χατζόπουλος χάνει από την ποίηση, το κερδίζει από την πεζογραφία. Οι ήρωες που πλάθει στα διηγήματά του είναι αληθινοί, πραγματικοί «εν δυνάμει», πείθουν για την κοινωνική τους υπόσταση, τα αισθήματα, τις σκέψεις και τα προβλήματά τους. Στο διήγημά του «Αντάρτης» ένας μαχητής του μετώπου σαρκάζει την κατάντια του ελληνικού στρατού στον πόλεμο του 1897: «Στρατός! Στρατό το λένε αυτό το σκόρπιο ασκέρι; Χα χα!». Η νουβέλα «Αγάπη στο Χωριό» υφαίνεται πάνω στο πρόβλημα των ερωτικών σχέσεων των δύο φύλων και της προίκας, που βαραίνει σαν ταφόπετρα στην τύχη των φτωχών κοριτσιών. Όλα στο έργο εκτυλίσσονται γύρω από το «συμφέρον». Κοινωνικό είναι και το υπόστρωμα στο μυθιστόρημα «Φθινόπωρο», στο οποίο ο συγγραφέας δίνει θαυμάσιες ρεαλιστικές εικόνες από τη ζωή, τα πάθη, τις αντιθέσεις και την ψυχολογία των ανθρώπων του μικροαστικού περιβάλλοντος της ελληνικής επαρχίας. Με τη νουβέλα του, εξάλλου, «Υπεράνθρωπος», ο συγγραφέας σατιρίζει και διακωμωδεί τις παραμορφώσεις του νιτσεϊσμού από τους Έλληνες λογίους της εποχής του.
Στη Νεοελληνική Λογοτεχνία ο Κώστας Χατζόπουλος εμφανίστηκε σε νεαρή ηλικία, το 1884, δημοσιεύοντας το ποίημά του "Έλα Ξανθή" στην εφημερίδα "Εβδομάς". Χρησιμοποιούσε συνήθως το φιλολογικό ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός. Ήταν δημοτικιστής και στον αγώνα μεταξύ καθαρευουσιάνων και δημοτικιστών που μαινόταν την εποχή εκείνη, βοήθησε με την έκδοση του βραχύβιου αλλά πρωτοποριακού περιοδικού "Η Τέχνη", που εξέδωσε από το 1897 ως το 1899.
Το 1914, με την έκρηξη του Α' Παγκόσμιου Πόλεμου, ο Κώστας Χατζόπουλος επέστρεψε στην Ελλάδα και άρχισε να δημοσιεύει τα διηγήματα και μυθιστορήματα που είχε γράψει κατά καιρούς στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Το 1917 εργάστηκε σε μια υπηρεσία λογοκρισίας.
Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος πέθανε από τροφική δηλητηρίαση στο Ιόνιο Πέλαγος, πάνω στο ιταλικό ατμόπλοιο Μontenegro κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του προς το Μόναχο μαζί με τη γυναίκα του Sunny Hagmann και την κόρη του Σέντα. Η σορός του τάφηκε στο Πρίντεζι.
Η γενέτειρα πόλη του, το Αγρίνιο, σε ένδειξη τιμής έδωσε το όνομά του σε κεντρική πλατεία της πόλης όπου και τοποθετήθηκε και ο ανδριάντας του.
ΦΩΤ.2 ΦΩΤΟ ΞΥΘΑΛΗΣ Ενθύμημα από τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Κ. Χατζόπουλου στην ομώνημη πλατεία της πόλης του Αγρινίουτο έτος 1956. Ομιλητής
ο επίσης Αγρινιώτης Λογοτέχνης, Δημήτριος Γιάκος. Παρούσα (διακρίνεται στη φωτογραφία) η κόρη του ποιητή Σέντα Σλέρ.
ΦΩΤ.3 ΦΩΤΟ ΞΥΘΑΛΗΣ Η ομιλία του Δ. Γιάκου μετά τα αποκαλυπτήρια με άλλη άποψη της πλατείας.
ΑΣ ΤΗ ΒΑΡΚΑ
Ας τη βάρκα στο κύμα όπου θέλει να τρέχει,
Ας ορίζει το αέρι τιμόνι-πανί,
Τα φτερά άπλωσε πλέρια, άκρη ο κόσμος δεν έχει,
Κί είναι πιο όμορφοι οι άγνωροι πάντα γιαλοί,
Η ζωή μια δροσιά είναι, ένα κύμα, ας το φέρει
όπου θέλει το αέρι, όπου ξέρει το αέρι.
Ας αλλάζουν λιβάδια με βράχους και δάση,
Γύρω ας φεύγουν πού πύργοι, πού καλύβας καπνός,
Είτε ειδύλλιο γελούμενο απλώνεται η πλάση,
Είτε αντάρτες και μπόρες κρεμά ο ουρανός,
Μη θαρρείς το πανί σου μπορείς να βαστάξεις,
Όπου θέλει το κύμα μαζί του θ' αράξεις.
Τί γυρεύεις, τί θέλεις μη κι εσύ το γνωρίζεις;
Κ’ έχεις πιάσει ποτέ σου το τι κυνηγάς;
Μη όπου σπέρνεις καλό το κακό δε θερίζεις;
Δε σκοντάβεις σε ρώτημα σ' ότι ρωτάς;
Κι ότι σ' έχει μαγέψει κι ότι σου έχει γελάσει,
Το έχεις μόνος κερδίσει, μοναχός ετοιμάσει;
'Ασε τότε το κύμα όπου θέλει να σπάζει,
Ας τις ζάλες να σέρνουν τυφλά τη καρδιά
Κι αν τριγύρω βογγά κι αν ψηλά συννεφιάζει,
Κάπου ο ήλιος σε κάποιο γιαλό θα γελά
Κι αν πικρό τη ψυχή σου το δάκρυ τη ραίνει
Πάντα κάπου κρυφή, μια χαρά τη προσμένει.
ΔΕ ΓΥΡΕΥΩ ΞΕΝΟ
Δε γυρεύω ξένο, δε ρωτάω κρυφό,
δε γυρεύω χάρη.
Κάτι μου 'χουν πάρει μες απ' τη ψυχή
κάτι μου 'χουν πάρει.
Και δεν ήταν ούτε ξωτικιά
και δεν ήταν χέρια
κι ήταν ένα βράδυ που 'παιζαν θολά
στο γιαλό τ' αστέρια.
Κι ήρθε ένας αγέρας κι ήρθ' ένας βοριάς
κι ήρθ' ένα σκοτάδι,
-ω αδερφή, χαμένο κάποιο θησαυρό
που θρηνούμε ομάδι.
Μες στο κύμα ανοίγει δρόμο μυστικό
δείχνει το φεγγάρι...
Κάτι μόχουν πάρει μες απ' την ψυχή,
κάτι μόχουν πάρει.
Έργο
Το έργο που άφησε ο Κώστας Χατζόπουλος είναι πλουσιότατο. Περιλαμβάνει:
· Ποιητικές συλλογές: "Τραγούδια της ερημιάς" και "Ελεγεία και Ειδύλλια" (1898), "Απλοί τρόποι" και "Βραδινοί θρύλοι" (1920), που ανήκουν στη σχολή του συμβολισμού.
· Πεζογραφία: "Το φθινόπωρο" (1917), "Αγάπη στo χωριό" (1910), "O πύργος του Aκροποτάμου" (1915), "Τάσω, Στό σκοτάδι και άλλα διηγήματα" (1916), "Aννιώ" και άλλα διηγήματα (μεταθανάτια έκδοση, 1923), "Υπεράνθρωπος" (1915) Στα έργα του αυτά ακολούθησε τις αρχές του ρεαλισμού και του νατουραλισμού, εκτός από το Φθινόπωρο που είναι γραμμένο με την τεχνική του συμβολισμού. Σε όλα διαφαίνεται ο κοινωνικός προβληματισμός, κυρίως για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία.
· Κριτικό έργο: μελέτες για τους Παλαμά, Κρυστάλλη, Καμπύση κα. και γενικότερες μελέτες για τον συμβολισμό ("Η ψυχολογία του συμβολισμού") και τον σοσιαλισμό ("Σοσιαλισμός και Τέχνη", "Σοσιαλισμός και γλώσσα"). Είναι αξιοσημείωτο ότι με αρκετές μελέτες επιχείρησε να ανατρέψει καθιερωμένες απόψεις ακόμα και για λογοτέχνες όπως οι Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και Κωστής Παλαμάς, επισημαίνοντας αρνητικά στοιχεία του έργου τους.
· Μεταφράσεις: μετέφρασε κάποια από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά θεατρικά έργα. Κάποιες από τις σπουδαιότερες μεταφράσεις του είναι:
o Δωδέκατη Νύχτα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ
o Ιφιγένεια στην Ταυρίδα και Φάουστ του Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε
o Πέερ Γκυντ του Ίψεν
o Ηλέκτρα του Χόφμανστάλ
ΠΗΓΗ: Βικιπαίδεια, η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
«ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ» Τεύχος 102 Μάιος 1952
Ακολουθούν μερικές σελίδες από το περιοδικό " ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ "τεύχος 102 Μάιος 1952 με αναφορές στο έργο του Μεγάλου Αγρινιώτη λογοτέχνη από τον Ακαδημαϊκό Σπύρο Μελά, τον Κωστή Παλαμά, τον Ανδρέα Καραντώνη, τον επίσης Αγρινιώτη λογοτέχνη Δημήτρη Γιάκο, τον καθηγητή πανεπιστημίου Στέλιο Σπεράντσα, και τον Άγγελο Φουριώτη.
Ο Κωνσταντίνος (Κώστας) Χατζόπουλος (1868 - 1920) ήταν μυθιστοριογράφος, ποιητής, διηγηματογράφος, μεταφραστής και δοκιμιογράφος, από τους πρωτοπόρους του δημοτικισμού και του σοσιαλισμού στην Ελλάδα.
ΦΩΤ.1 Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος στο Βαριεχόφεν της Βαυαρίας 1/8/1914 όπως είναι γραμμένο στο πίσω μέρος της φωτογραφίας και φαίνεται παραπάνω.
Γεννήθηκε στο Αγρίνιο το 1868, στο σχολαρχείο του οποίου φοίτησε. ΄Ηταν το πρώτο παιδί από τα πέντε - τρία αγόρια και δυο κορίτσια - του εμπόρου από το Βάλτο (Χαλκιόπουλο) Γιάννη Χατζόπουλου. Η μητέρα του, Θεοφανή Στάικου, ήταν μοναχοκόρη μιας από τις πλουσιότερες οικογένειες του Αγρινίου. Οι γονείς της ζήτησαν από το γαμπρό τους να πάρουν κοντά τους και να μεγαλώσουν το πρώτο παιδί τους, τον Κώστα. Ο Χατζόπουλος παρακολούθησε το γυμνάσιο στο Μεσολόγγι και στη συνέχεια φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επέστρεψε ως δικηγόρος στο Αγρίνιο. Έχοντας λύσει το βιοποριστικό του πρόβλημα, λόγω της μεγάλης κτηματικής περιουσίας, που κληρονόμησε από τους γονείς της μητέρας του, εγκατέλειψε το επάγγελμα πολύ σύντομα και αφιερώθηκε στη λογοτεχνία. Έτσι εγκαταστάθηκε και πάλι στην Αθήνα, όπου αναμίχθηκε ενεργά στην τότε πνευματική ζωή.
Το 1897 (τον βρίσκει στη σχολή εφέδρων αξιωματικών στην Κέρκυρα) πήρε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο. Η εμπειρία του από την κατάσταση του ελληνικού στρατού ήταν απογοητευτική και αυτό, μαζί με την ιδεολογική στροφή του, συνετέλεσε στην τελική απόρριψη της Μεγάλης Ιδέας, γεγονός που εξέφρασε στο διήγημά του Αντάρτης (1907), το οποίο αναφέρεται ακριβώς στον πόλεμο αυτό. Η ευθύνη όλης της συμφοράς βάραινε στα μάτια του όχι μόνο την πολιτική ηγεσία του τόπου αλλά και την πνευματική, αυτή προπάντων. Και πόσο σωστά είδε την ευθύνη της καθαρευουσιάνικης αυτής ηγεσίας που νόμιζε πως με τις μπουρμπουλήθρες της επιφανειακά αρχαιόπληκτης και παγερής ρητορικής της τα μνημόσυνα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και άλλες τέτοιες χαζομάρες θα πραγματοποιούσε την μεγάλη ιδέα
Εγκαταλείπει συγχρόνως και το Αγρίνιο, για να εγκατασταθεί στην Αθήνα, όπου εκδίδει, το έτος 1898 στο τυπογραφείο «της Νομικής», την «Τέχνη», το βραχύβιο αλλά τόσο σημαντικό για τις σύγχρονες τότε καλλιτεχνικές τάσεις και τον δημοτικισμό περιοδικό του, με το οποίο και με εκλεκτούς συνεργάτες, μάχεται στην πρώτη γραμμή, υπερασπίζοντας τον δημοτικισμό.
Το 1900 όμως διακόπτει την έκδοση της «Τέχνης» και αναχωρεί για σπουδές στην Γερμανία, όπου έρχεται σε επαφή με τα ιδεολογικά ρεύματα και τα κοινωνικά προβλήματα της Ευρώπης. Στη Δρέσδη θα συναντήσει (παρακολουθώντας όπερα Βάγκνερ) την μέλλουσα γυναίκα του, Σάννυ Χάγκμαν (Sanny Haggman), η οποία υπήρξε υποδειγματική σύζυγος. Εκεί ασπάστηκε και τον Μαρξισμό. Ήταν ο πρώτος μεταφραστής στα ελληνικά του Κομμουνιστικού Μανιφέστου, των Μαρξ και Ένγκελς, που δημοσιεύτηκε στον "Εργάτη" του Βόλου το 1908.
Επίσης, ίδρυσε στο Μόναχο τη "Σοσιαλιστική Δημοκρατική Ένωση". Τέλος, ίδρυσε στο Μόναχο και στο Βερολίνο "Αδελφάτα της Δημοτικής", όπου συγκεντρώνονταν Έλληνες και Γερμανοί διανοούμενοι που ενδιαφέρονταν για το ελληνικό γλωσσικό ζήτημα.
Ο Κωστής Παλαμάς, ένας από τους θαυμαστές του, ενθυμούμενος τα κοινά μαθητικά τους χρόνια στο Μεσολόγγι, γράφει: "...Τον αγναντεύω όξω από το σπίτι μου μαθητούδι, έφηβο, να προχωρεί στο δρόμο, φροντισμένο, κομψοντυμένο, στα κατάλευκα. Ύστερα από χρόνια βρεθήκαμε ανταμωμένοι στην Αθήνα. Εγώ πρεσβύτερος, κάπως ακουσμένος με τους στίχους μου, σκόρπιους εδώ κι εκεί. Ο Χατζόπουλος ήταν ένα έξυπνο παιδί, ζωηρό, ανυπόταχτο, διαχυτικό ή συμμαζεμένο, μα αξιαγάπητο, που μου κίνησε την προσοχή, μου ξύπνησε τη συμπάθεια. Και στο τέλος το θαυμασμό. Αργότερα γράφτηκε στο πανεπιστήμιο στα νομικά. Και πήρε το δίπλωμά του, κατόρθωμα για τους ανθρώπους του είδους του".(Από τον πρόλογο του Τάκη Αδάμου στη δεύτερη έκδοση του ηθογραφίας του Χατζόπουλου "Ο πύργος του Ακροποτάμου". Αθήνα 1987).
Σε αφιέρωμα του Ακαδημαϊκού Σπύρου Μελά για τον Κ. Χατζόπουλο στο περιοδικό « ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ» Τεύχος 102 Μάιος του 1952 αναφέρει……..Τι ήταν ο Χατζόπουλος; Τι αντιπροσωπεύει σαν πνευματική καταβολή στα νεοελληνικά γράμματα; Τι είναι το ποιητικό του έργο και τι το πεζογραφικό; Ποια η αξία του και ποιο το δίδαγμά του; Έχουν γραφεί πάρα πολλά γι’ αυτόν . Η κριτική όμως δεν μας έδωσε ως τα τώρα ξάστερες και άμεσες αποκρίσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα, όπως και στο γενικότερο πρόβλημα, που βάζει το έργο του….Θεωρώ τον Χατζόπουλο σημαντική προσωπικότητα που ανάλογη πολύ δύσκολα θα απαντήσει κανένας στα Ελληνικά γράμματα.
ο Κ. Ουράνης επισήμαινε την αξία του Χατζόπουλου: «Ήτο ένας από τους πρώτους λογίους, που έφεραν την πνευματικήν επανάστασιν εις τον τόπο μας, που ωρθώθηκαν κατά του σχολαστικισμού και της ρωμαντικής κοινολογίας και που εισήγαγαν εις αυτόν την πολιτισμένην σκέψιν και την νεωτέραν διανόησιν και διατύπωσιν. Ο Χατζόπουλος εστάθη (…) η πνευματική γέφυρα από την οποίαν το σύγχρονο ευρωπαϊκό πνεύμα επέρασεν διά να έλθει εις την Ελλάδα των δασκάλων και της λιμναζούσης σκέψεως».
Η εμπεριστατωμένη ιστορικοφιλολογική ανάλυση του Γιώργου Βελουδή καταδεικνύει ότι ο Χατζόπουλος χάνει από την ποίηση, το κερδίζει από την πεζογραφία. Οι ήρωες που πλάθει στα διηγήματά του είναι αληθινοί, πραγματικοί «εν δυνάμει», πείθουν για την κοινωνική τους υπόσταση, τα αισθήματα, τις σκέψεις και τα προβλήματά τους. Στο διήγημά του «Αντάρτης» ένας μαχητής του μετώπου σαρκάζει την κατάντια του ελληνικού στρατού στον πόλεμο του 1897: «Στρατός! Στρατό το λένε αυτό το σκόρπιο ασκέρι; Χα χα!». Η νουβέλα «Αγάπη στο Χωριό» υφαίνεται πάνω στο πρόβλημα των ερωτικών σχέσεων των δύο φύλων και της προίκας, που βαραίνει σαν ταφόπετρα στην τύχη των φτωχών κοριτσιών. Όλα στο έργο εκτυλίσσονται γύρω από το «συμφέρον». Κοινωνικό είναι και το υπόστρωμα στο μυθιστόρημα «Φθινόπωρο», στο οποίο ο συγγραφέας δίνει θαυμάσιες ρεαλιστικές εικόνες από τη ζωή, τα πάθη, τις αντιθέσεις και την ψυχολογία των ανθρώπων του μικροαστικού περιβάλλοντος της ελληνικής επαρχίας. Με τη νουβέλα του, εξάλλου, «Υπεράνθρωπος», ο συγγραφέας σατιρίζει και διακωμωδεί τις παραμορφώσεις του νιτσεϊσμού από τους Έλληνες λογίους της εποχής του.
Στη Νεοελληνική Λογοτεχνία ο Κώστας Χατζόπουλος εμφανίστηκε σε νεαρή ηλικία, το 1884, δημοσιεύοντας το ποίημά του "Έλα Ξανθή" στην εφημερίδα "Εβδομάς". Χρησιμοποιούσε συνήθως το φιλολογικό ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός. Ήταν δημοτικιστής και στον αγώνα μεταξύ καθαρευουσιάνων και δημοτικιστών που μαινόταν την εποχή εκείνη, βοήθησε με την έκδοση του βραχύβιου αλλά πρωτοποριακού περιοδικού "Η Τέχνη", που εξέδωσε από το 1897 ως το 1899.
Το 1914, με την έκρηξη του Α' Παγκόσμιου Πόλεμου, ο Κώστας Χατζόπουλος επέστρεψε στην Ελλάδα και άρχισε να δημοσιεύει τα διηγήματα και μυθιστορήματα που είχε γράψει κατά καιρούς στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Το 1917 εργάστηκε σε μια υπηρεσία λογοκρισίας.
Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος πέθανε από τροφική δηλητηρίαση στο Ιόνιο Πέλαγος, πάνω στο ιταλικό ατμόπλοιο Μontenegro κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του προς το Μόναχο μαζί με τη γυναίκα του Sunny Hagmann και την κόρη του Σέντα. Η σορός του τάφηκε στο Πρίντεζι.
Η γενέτειρα πόλη του, το Αγρίνιο, σε ένδειξη τιμής έδωσε το όνομά του σε κεντρική πλατεία της πόλης όπου και τοποθετήθηκε και ο ανδριάντας του.
ΦΩΤ.2 ΦΩΤΟ ΞΥΘΑΛΗΣ Ενθύμημα από τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Κ. Χατζόπουλου στην ομώνημη πλατεία της πόλης του Αγρινίουτο έτος 1956. Ομιλητής
ο επίσης Αγρινιώτης Λογοτέχνης, Δημήτριος Γιάκος. Παρούσα (διακρίνεται στη φωτογραφία) η κόρη του ποιητή Σέντα Σλέρ.
ΦΩΤ.3 ΦΩΤΟ ΞΥΘΑΛΗΣ Η ομιλία του Δ. Γιάκου μετά τα αποκαλυπτήρια με άλλη άποψη της πλατείας.
ΑΣ ΤΗ ΒΑΡΚΑ
Ας τη βάρκα στο κύμα όπου θέλει να τρέχει,
Ας ορίζει το αέρι τιμόνι-πανί,
Τα φτερά άπλωσε πλέρια, άκρη ο κόσμος δεν έχει,
Κί είναι πιο όμορφοι οι άγνωροι πάντα γιαλοί,
Η ζωή μια δροσιά είναι, ένα κύμα, ας το φέρει
όπου θέλει το αέρι, όπου ξέρει το αέρι.
Ας αλλάζουν λιβάδια με βράχους και δάση,
Γύρω ας φεύγουν πού πύργοι, πού καλύβας καπνός,
Είτε ειδύλλιο γελούμενο απλώνεται η πλάση,
Είτε αντάρτες και μπόρες κρεμά ο ουρανός,
Μη θαρρείς το πανί σου μπορείς να βαστάξεις,
Όπου θέλει το κύμα μαζί του θ' αράξεις.
Τί γυρεύεις, τί θέλεις μη κι εσύ το γνωρίζεις;
Κ’ έχεις πιάσει ποτέ σου το τι κυνηγάς;
Μη όπου σπέρνεις καλό το κακό δε θερίζεις;
Δε σκοντάβεις σε ρώτημα σ' ότι ρωτάς;
Κι ότι σ' έχει μαγέψει κι ότι σου έχει γελάσει,
Το έχεις μόνος κερδίσει, μοναχός ετοιμάσει;
'Ασε τότε το κύμα όπου θέλει να σπάζει,
Ας τις ζάλες να σέρνουν τυφλά τη καρδιά
Κι αν τριγύρω βογγά κι αν ψηλά συννεφιάζει,
Κάπου ο ήλιος σε κάποιο γιαλό θα γελά
Κι αν πικρό τη ψυχή σου το δάκρυ τη ραίνει
Πάντα κάπου κρυφή, μια χαρά τη προσμένει.
ΔΕ ΓΥΡΕΥΩ ΞΕΝΟ
Δε γυρεύω ξένο, δε ρωτάω κρυφό,
δε γυρεύω χάρη.
Κάτι μου 'χουν πάρει μες απ' τη ψυχή
κάτι μου 'χουν πάρει.
Και δεν ήταν ούτε ξωτικιά
και δεν ήταν χέρια
κι ήταν ένα βράδυ που 'παιζαν θολά
στο γιαλό τ' αστέρια.
Κι ήρθε ένας αγέρας κι ήρθ' ένας βοριάς
κι ήρθ' ένα σκοτάδι,
-ω αδερφή, χαμένο κάποιο θησαυρό
που θρηνούμε ομάδι.
Μες στο κύμα ανοίγει δρόμο μυστικό
δείχνει το φεγγάρι...
Κάτι μόχουν πάρει μες απ' την ψυχή,
κάτι μόχουν πάρει.
Έργο
Το έργο που άφησε ο Κώστας Χατζόπουλος είναι πλουσιότατο. Περιλαμβάνει:
· Ποιητικές συλλογές: "Τραγούδια της ερημιάς" και "Ελεγεία και Ειδύλλια" (1898), "Απλοί τρόποι" και "Βραδινοί θρύλοι" (1920), που ανήκουν στη σχολή του συμβολισμού.
· Πεζογραφία: "Το φθινόπωρο" (1917), "Αγάπη στo χωριό" (1910), "O πύργος του Aκροποτάμου" (1915), "Τάσω, Στό σκοτάδι και άλλα διηγήματα" (1916), "Aννιώ" και άλλα διηγήματα (μεταθανάτια έκδοση, 1923), "Υπεράνθρωπος" (1915) Στα έργα του αυτά ακολούθησε τις αρχές του ρεαλισμού και του νατουραλισμού, εκτός από το Φθινόπωρο που είναι γραμμένο με την τεχνική του συμβολισμού. Σε όλα διαφαίνεται ο κοινωνικός προβληματισμός, κυρίως για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία.
· Κριτικό έργο: μελέτες για τους Παλαμά, Κρυστάλλη, Καμπύση κα. και γενικότερες μελέτες για τον συμβολισμό ("Η ψυχολογία του συμβολισμού") και τον σοσιαλισμό ("Σοσιαλισμός και Τέχνη", "Σοσιαλισμός και γλώσσα"). Είναι αξιοσημείωτο ότι με αρκετές μελέτες επιχείρησε να ανατρέψει καθιερωμένες απόψεις ακόμα και για λογοτέχνες όπως οι Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και Κωστής Παλαμάς, επισημαίνοντας αρνητικά στοιχεία του έργου τους.
· Μεταφράσεις: μετέφρασε κάποια από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά θεατρικά έργα. Κάποιες από τις σπουδαιότερες μεταφράσεις του είναι:
o Δωδέκατη Νύχτα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ
o Ιφιγένεια στην Ταυρίδα και Φάουστ του Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε
o Πέερ Γκυντ του Ίψεν
o Ηλέκτρα του Χόφμανστάλ
ΠΗΓΗ: Βικιπαίδεια, η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
«ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ» Τεύχος 102 Μάιος 1952
Ακολουθούν μερικές σελίδες από το περιοδικό " ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ "τεύχος 102 Μάιος 1952 με αναφορές στο έργο του Μεγάλου Αγρινιώτη λογοτέχνη από τον Ακαδημαϊκό Σπύρο Μελά, τον Κωστή Παλαμά, τον Ανδρέα Καραντώνη, τον επίσης Αγρινιώτη λογοτέχνη Δημήτρη Γιάκο, τον καθηγητή πανεπιστημίου Στέλιο Σπεράντσα, και τον Άγγελο Φουριώτη.