Ο ΠΑΝΑΙΤΩΛΙΚΟΣ που είναι γνωστός περισσότερο σαν ποδοσφαιρική ομάδα του Αγρινίου, έχει το μερίδιό του στην πολιτιστική πορεία αυτής της πόλης. Όχι μόνο γιατί και ο αθλητισμός είναι πολιτισμός, αλλά και γιατί από την ίδρυσή του, την Τρίτη 9 Μαρτίου 1926 έταξε σκοπούς ευρύτερους. Σκοπούς εκπαιδευτικής δραστηριότητας και μάλιστα σε ένα τομέα που ούτε η Πολιτεία ούτε άλλες οργανώσεις στην περιοχή τουλάχιστον του Αγρινίου είχαν θέσει. Έτσι λοιπόν ιδρύθηκε ο "Γυμναστικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος «ΠΑΝΑΙΤΩΛΙΚΟΣ» με σκοπό, όπως αναφέρει το καταστατικό του: «Την ανάπτυξιν και έντασιν Γυμναστικού και Αγωνιστικού φρονήματος, Την – ΗΘΙΚΗΝ – επίβλεψιν και την δυνατήν μετασχολικήν  εκπαίδευσιν των ανηλίκων, δια παιδονομίας και ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ή Κυριακών Σχολών!».

Οι άνθρωποι είχαν την ιδέα της δημιουργίας του συλλόγου έκαναν πράξη το: «Νους υγιής εν σώματι υγιή». Η πρωτόγνωρη σκέψη και στόχος των ιδρυτών, να παρέχει εγκύκλια μόρφωση στ’ άπορα παιδιά μέσω των Νυκτερινών Σχολών του, πρόσθεσε στο τίτλο του την λέξη «Φιλεκπαιδευτικός» και κατέστη παράδειγμα προς μίμηση όλων των Συλλόγων στην Ελλάδα. Πέραν του αθλητισμού, η κοινωνική προσφορά του ήταν τεράστια σε πολύ δύσκολες εποχές. Εκατοντάδες φτωχόπαιδα μάθανε γράμματα στις Νυχτερινές Σχολές που λειτουργούσε και σταδιοδρόμησαν υπερήφανα στην κοινωνία.

Ο Αθλητικο-κοινωνικός αυτός οργανισμός, έγραψε σελίδες δόξης για το Αγρίνιο. Δημιουργήθηκαν τμήματα κλασσικού αθλητισμού, βόλεϊ, μπάσκετ, σκοποβολής κ.α. αν και η ποδοσφαιρική του ομάδα ήταν αυτή που αγαπήθηκε από Αιτωλούς και Ακαρνάνες.

Πολλοί εργαζόμενοι νέοι της εποχής εκείνης μάθανε γράμματα. Γρήγορα, στις 16 Ιουλίου 1926 ο Παναιτωλικός αποκτά γήπεδο στο τότε ελαιοστάσιο Βελή, θέση στην οποία βρίσκεται και σήμερα το γήπεδό του.

Ο Παναιτωλικός γίνεται το αντίδοτο στην φτώχεια, την ανέχεια και τη μιζέρια. Η συμπαράσταση του κόσμου άγγιζε τα όρια της υστερίας και το γήπεδο στέναζε από τους χιλιάδες οπαδούς του που κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες υποστήριζαν την ομάδα. Έναν κόσμο που όλη η ποδοσφαιρική Ελλάδα τον περιβάλλει με σεβασμό. Σε αντίθεση με την αγωνιστική πρόοδο της ομάδας, το φιλεκπαιδευτικό έργο του συλλόγου διακόπτεται βίαια.

Επίσης εκτός του ποδοσφαιρικού τμήματος οργανώνεται και τμήμα κλασσικού αθλητισμού, καθώς και τμήμα βόλεϊ-μπολ, ανδρών και γυναικών.

Η δεκαετία του 1950 ήταν η πιο γόνιμη. Το 1954-55 το αθλητικό πείσμα των Αιτωλών γκρέμισε τα εμπόδια που έβαζε ο ΠΟΚ και ανήλθε στο ρετιρέ των έξι (6) καλύτερων Ελληνικών ομάδων. αλλά και την κατοχύρωση θέσης στην ενιαία Β΄ Εθνική αποτελούν σήμερα στιγμές νοσταλγίας και συγκίνησης.
Μονοπωλούσε διαρκώς το περιφερειακό πρωτάθλημα, κατακτώντας τίτλους, και δόξα, δημιουργώντας φίλους και οπαδούς.
Τη δεκαετία του ‘60 πρωταγωνιστούσε στο πρωτάθλημα Β’ Εθνικής και δικτατορία του 1967 αποφασίζει το κλείσιμο των νυχτερινών σχολών.
Μετά από τον υποβιβασμό στο τοπικό πρωτάθλημα (1972), επανέρχεται δυναμικά.

Την άνοιξη του 1975 πανηγυρίζει την άνοδο στην Α’ Εθνική κατηγορία.
Σ’ αυτή αγωνίστηκε δύο σεζόν (1975-1977) και ακολούθησε προσπάθεια επιστροφής χωρίς αποτέλεσμα. Εφτά χρόνια αργότερα υποβιβάζεται από τη Β’ και την περίοδο 1984-’85 κατακτάει το πρωτάθλημα της Γ’ Εθνικής.
Κερδίζει με χαρακτηριστική ευκολία το πρωτάθλημα της Δ’ Εθνικής το 1989, το πρωτάθλημα της Γ’ Εθνικής το 1992 και το 1996 και ένα χρόνο μετά αγγίζει το όνειρο της επιστροφής στην Α’ Εθνική, την οποία του την στερούν οι ισχυροί της εποχής. Η νέα χιλιετία τον βρίσκει σε καθοδική πορεία και υποβιβάζεται στη Δ’ Εθνική.
Κερδίζει το πρωτάθλημα (στον 5ο όμιλο) και αγωνίζεται την περίοδο 2004-’05 στην Γ’ Εθνική στην οποία παραμένει παρά τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Σύλλογος.
Τα τελευταία χρόνια αναλαμβάνει τα ηνία της ο επιχειρηματίας εκ Σουηδίας προερχόμενος Κος Φώτης Κωστούλας. Πολλά χρήματα, πολλά όνειρα, πολλές φιλοδοξίες! Κάτι αρχίζει να κινείται γύρω από τον Παναιτωλικό.
Ανακαινίζεται το γήπεδο της πόλης, φτιάχνεται προπονητικό κέντρο, έρχονται μεγάλοι Έλληνες και ξένοι παίκτες. Μέ μοναδικό σκοπό η άνοδος στην Β εθνική. Αυτό πραγματοποιείται την περίοδο 2008-2009 μετά από ένα συγκλονιστικό μπαράζ με την Ρόδο με 10 χιλιάδες  και πλέον φιλάθλους  που κατέκλεισαν την Νέα Σμύρνη παίρνει την πολυπόθητη άνοδο στην δεύτερη κατηγορία του ελληνικού ποδοσφαίρου.

Στο σημείο της Καρδιάς, ο Τίτορμος ο Αιτωλός και με λογότυπο « ΟΥΤΟΣ ΑΛΛΟΣ ΗΡΑΚΛΗΣ»

 Επάνω στις ψηλότερες κορφές των Παναιτωλικών βουνών και δίπλα από τις δασοβριθείς πλαγιές της κοίτης του ποταμού Ευήνου, ζούσε ένας θαυμαστός γίγαντας στα αρχαία ελληνικά χρόνια. Την εποχή εκείνη, που η επικοινωνία ανάμεσα στις διάφορες ελληνικές περιφέρειες ήταν δύσκολη, η περιοχή στην οποία διαβιούσε ο γίγαντας Τίτορμος ήταν ασύχναστη και επικίνδυνη, γιατί ήταν ορμητήριο ληστών και κουρσάρων. Ο Τίτορμος όμως δεν τους λογάριαζε. Αλλά και εκείνοι δεν το πείραζαν, γιατί τον φοβόντουσαν.
Ο Τίτορμος ο Αιτωλός ήταν βουκόλος, δηλαδή βοσκός των ταύρων και αγελάδων και ζούσε στο Παναιτωλικό όρος, βοσκώντας την αγέλη των βοδιών του. Γεννήθηκε και έζησε σε εκείνα τα ψηλά βουνά και ποτέ δεν κατέβηκε σε κατοικημένους τόπους.
Ένοιωθε μια αντιπάθεια για την κοινωνική ζωή και ήταν ευχαριστημένος στην μοναξιά του, ανάμεσα στα βόδια του και στα άγρια θηρία. Ήταν όμως ευγενικός και ντροπαλός σαν μικρό παιδί ένα «μεγάλο παιδί της φύσης»..
Κατά το 500 περίπου Π.Χ. ο Αιτωλός ήταν ένας ώριμος άνδρας και η φήμη που απλώνονταν σε όλους τους Ελληνικούς τόπους και τον είχαν ακουστά όλοι οι Έλληνες και στην κυρίως Ελλάδα και στις αποικίες.
Τότε, κάθε τετραετία γινόντουσαν Ολυμπιακοί Αγώνες στην ‘Ηλιδα, με μεγάλη συμμετοχή του λαού, από ολόκληρη την κυρίως Ελλάδα και από όλες τις αποικίες της Μεσογείου. Την εποχή που ζούσε ο Τίτορμος, νικητής στους αγώνες αυτούς, είχε αναδειχθεί στην πόλη ο γνωστός Μίλων ο Κροτωνιάτης ( οι Κροτωνιάτες ήταν Έλληνες που ίδρυσαν την αποικία στον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας). Και τους άξιζε, βέβαια.
Πολλοί, όμως Έλληνες, συγχαίροντας τον, του έλεγαν: «Αν ήταν εδώ ο Τίτορμος ο Αιτωλός, ίσως να μην ήσουν εσύ ο νικητής».
Ο Μίλων ο Κροτωνιάτης πολλές φορές είχε ακούσει για τον Τίτορμο τον Αιτωλό και την καταπληκτική μυθική του δύναμη…
Ναύλωσε λοιπόν, ένα καΐκι που πέρασε από τον Μωριά απέναντι στις Ρουμελιώτικες ακτές και ανακάλυψε τέλος, τον Τίτορμο τον Αιτωλό να βόσκει τις αγελάδες του. Ο Τίτορμος που είχε ακούσει και εκείνος για τον θαυμαστό Ολυμπιονίκη Μίλωνα τον Κροτωνιάτη, τον δέχτηκε με μεγάλη ευχαρίστηση και πολύ ενθουσιασμό…
Ήρθε -του λέει ο Μίλων- να σε δω και να σε γνωρίσω και σε παρακαλώ να μου δώσεις ένα δείγμα της ρώμης σου. Αλλά ο Τίτορμος του απάντησε με μετριοφροσύνη και συστολή σχεδόν, πως εκείνος είναι ένας μικρός αγριάνθρωπος και δεν μπορεί να συγκριθεί με μια τέτοια δόξα, σαν τον Ολυμπιονίκη Μίλωνα. Και αρνήθηκε….
Αλλά ο Μίλων τον θερμοπαρακάλεσε ώστε στο τέλος υποχώρησε μπροστά στην τόση επιμονή..
Κατέβηκε, τότε ο Τίτορμος, στην κοίτη του ποταμού Εύηνου και αφού έβγαλε το ιμάτιο του, έπιασε με τα χέρια του ένα μεγάλο βράχο. Τον κίνησε στην γη πολλές φορές μπροστά και πίσω και ύστερα τον άρπαξε στα χέρια του και τον έφερε ως τα γόνατά του. Ύστερα, με μια νέα προσπάθεια , τον ανέβασε στους ώμους του και τον μετέφερε οκτώ οργιές μακριά και τον πέταξε κάτω! Ο Μίλων ο Κροτωνιάτης θέλησε, κατόπιν να δοκιμάσει και εκείνος, αλλά μόλις και μετά βίας, κατόρθωσε να μετακινήσει τον βράχο λίγο κάτω από το έδαφος! Ο Τίτορμος και ο Μίλων προχώρησαν ύστερα στην αγέλη των βοδιών. Εκεί ο Τίτορμος βρήκε τον πιο μεγάλο και τον πιο άγριο ταύρο και τον έπιασε από το πόδι με το ένα του χέρι! Ο ταύρος προσπαθούσε να ξεφύγει αλλά δεν το κατάφερνε. Εκείνη την ώρα πέρασε από κοντά του ένας άλλος άγριος ταύρος και ο Τίτορμος τον έπιασε με το άλλο του χέρι, από τον πόδι και αυτόν. Και έτσι κρατούσε με τα δύο του χέρια, ταυτόχρονα, δύο αγριότατους ταύρους! Ο Μίλων ο Κροτωνιάτης που έβλεπε που έβλεπε με τα ίδια του τα μάτια, αυτά τα θαυμαστά κατορθώματα του Τίτορμου του Αιτωλού, έμεινε έκθαμβος. Σήκωσε τότε τα χέρια του στον ουρανό και φώναξε:
Ω, Ζευ Μην μας έστειλες άλλον τούτο Ηρακλή; Και από τότε λέγονταν η αρχαία έκφραση «Ούτος άλλος Ηρακλής» που την μεταχειρίζονταν οι Αρχαίοι Έλληνες όταν ήθελαν να συγκρίνουν τα εκπληκτικά κατορθώματα κανενός διάσημου αθλητή . Ο Μίλων ο Κροτωνιάτης ο διάσημος Ολυμπιονίκης της αρχαιότητας, αναγνωρίζοντας την μεγάλη αξία του Τίτορμου του Αιτωλού και τον παραδέχτηκε για ανώτερο του και έδειξε την δική του αξία στον Τίτορμο με τον δικό του τρόπο.
Γιατί όταν ο Αιτωλός βουκόλος , ( που είχε ακούσει για την πολυφαγία του Κροτωνιάτη Ολυμπιονίκη), έσφαξε και ένα ολόκληρο μεγάλο ταύρο, κάθισε ο Μίλων και τον έφαγε ολόκληρο! 

ΠΗΓΗ: http://panaitolikos1926.blogspot.com/